De he(me)lse roulette

Het Rad van Fortuin

In mijn missie om alle kaarten van de tarot van een keurige interpretatie te voorzien is Het Rad van Fortuin de kaart die mij tot nu toe de meeste hoofdbrekens bezorgd heeft. Als je zo oppervlakkig naar de kaart kijkt wordt je overdonderd door alle symbolen, tekens en mythische wezens die over elkaar heenbuitelen. Juist door die overdaad aan symboliek lijkt de werkelijke betekenis kopje onder te gaan. Op de kaarten gebaseerd op de aanwijzingen van AE Waite is trouwens helemaal niet zo duidelijk een rad of wiel te herkennen. Laat staan een rad van Fortuin. De enige aanwijzing dat het hier om een soort wiel gaat is de naam van de kaart zelf.

Wat heeft het te betekenen?

Voordat ik begin aan het duiden en beschrijven van een kaart lees ik meestal over de kaart in mijn eigen naslagwerken en surf ook nog wat rond over het internet. Dit helpt het verhelderen van het beeld dat de kaart al zelf bij mij oproept. Deze keer was de interpretatie echter niet zo duidelijk te maken. Heel veel auteurs wijzen voor de duiding op het noodlot en gaan dan nog enige pagina’s door over het levenswiel. Maar extra uitleg over de extra beelden ontbreekt. Meestal geen woord over al die intrigerende extra symboliek en als deze behandeld wordt dan slechts in beschrijvende zin of met een beschrijving die er aan de haren bijgesleept is. Het kan toch niet zijn dat al die verwijzingen er voor niets op staan?

Het was zo simpel in de Renaissance

 In feite wel, doorgravend in het verleden van de Tarot blijkt dat al deze extra symboliek ontbreekt tot ver in de 18e eeuw. Tot die tijd is het een echt Rad van Fortuin dat geheel en al door vrouwe Fortuna wordt aangedreven. In de renaissance ziet het er nog uit als een wiel met vier personen die meedraaien zonder dat ze dit klaarblijkelijk zelf doorhebben. Een gaat omhoog, een is op het hoogtepunt, een gaat ten onder en een zit helemaal in de put. Terwijl zij proberen hun invloed uit te oefenen wordt hun fortuin feitelijk bepaald door een blinde noodlotsgodin in het middelpunt van het wiel. Dit is de Tarotkaart Rad van Fortuin in pure beeldsymboliek en voor iedereen makkelijk te begrijpen (zeker in de Renaissance). Dit beeld van het Rad van Fortuin komt overigens diep van uit de middeleeuwen tot ons. Kijk maar naar deze prachtige plaat uit ca 1200. Maar waar komen dan al die extra beelden in de Waite tarot varianten vandaan en wat voegen zij nog toe aan de betekenis van deze kaart?

Het is allemaal de schuld van Eliphas Levi

Tot in de helft van de 18e eeuw, was er nog geen duidelijke link tussen de Tarot, Kabbala en de Astrologie. Die integratie hebben we feitelijk te danken aan Alphonse-Louis Constant die zichzelf in 1853 omdoopte naar Eliphas Levi. Hij was gefascineerd door de occulte systemen van de Alchemie en de Kabbala en zag deze allemaal als uitingen van één groot occult magisch systeem. Groot deel van zijn leven was vervolgens gewijd aan de (soms geforceerde) integratie van deze in wezen verschillende mystieke overtuigingen tot een logisch geheel. Het mag een enorme prestatie heten dat hij uit deze wirwar uiteindelijk geslaagd is om een systeem te fabriceren dat zo aantrekkelijk was in zijn ordening, dat de occulte bewegingen rond de eeuwwisseling van de vorige eeuw deze integraal hebben overgenomen. Het waren de cultisten voortkomend uit de Order of the Golden Dawn onder wie AE Waite die deze versie van de Tarot verder gepopulariseerd hebben tot wat in deze tijd de standaard Tarot genoemd mag worden.

Maar wat voegt het toe?

Aan de totale betekenis van de kaart verassend weinig. Vanuit de Kabbala wordt Vrouwe Fortuna gewisseld voor de schepper, aangeduid met zijn hebreeuwse naam (JHVH), vanuit de Alchemie krijgen we de elementen erbij die verantwoordelijk zijn voor de transformatie naar het vijfde element. De letters van de Tarot leveren wat interessante anagrammen op die helaas nogal geforceerd tot een zin gebrouwen worden. (Taro Rota Orat Tora Ator) die zoiets betekent als de Tarot verkondigt de Wet van (H)ator. Of alles is liefde. Uiteindelijk verwerkt Levi het visioen van Ezechiël uit het oude testament in de gevleugelde wezens die in de vier hoeken van de kaart gezapig een boekje opengeslagen hebben. Ik interpreteer dat als kennisopenbaring zoals de kluizenaar doorgemaakt heeft tijdens zijn queeste voor inzicht. De elementen dragen de voor het transformatieproces nodige kennis over via de directe ervaring. Vandaar de boeken. Vanuit de visie op de Tarot als een reisgids op weg naar de verlichting een logische toevoeging. Voor de duiding in een alledaagse lezing niet heel erg noodzakelijk.

Vanwaar die combinatie?

Maar hoe kwam Levi eigenlijk op die combinatie van het visioen van Ezechiël met het Rad van Fortuin? Die hadden de oude ontwerpers van de middeleeuwse Tarot vast niet zien aankomen. Maar bij lezing van de tekst in het oude Testament is het wel duidelijk hoe Levi een en ander optelde en op 10 uitkwam.

” Iedere cherub had vier gezichten: bij de eerste was het gezicht van een cherub te zien en bij de tweede dat van een mens, bij de derde de muil van een leeuw en bij de vierde de bek van een adelaar. De cherubs stegen op; het waren de wezens die ik bij het Kebarkanaal al had gezien. Als de cherubs zich bewogen, gingen de wielen met hen mee, en ook als ze hun vleugels uitspreidden om van de grond op te stijgen, bleven de wielen bij hen. Als de cherubs stilstonden, stonden ook de wielen stil, en als ze opstegen bleven de wielen bij hen, want een en dezelfde geest leidde de wezens en de wielen. “

Conclusie

Voor wie de Tarot gebruikt bij een lezing ten behoeve van een alledaagse kwestie in de liefde, relaties, zaken of carriëre is de oorspronkelijke betekenis meer dan afdoende. Voor wie de Tarot gebruikt als onderdeel van een spiritueel transformatieproces of om inzicht te verkrijgen in een geestelijke aangelegenheid kan de extra symboliek zeker als een verrijking gezien worden. Net als een gesproken taal levend is zolang zij gesproken wordt en er voortdurend nieuwe woorden toegevoegd worden (en verdwijnen), zo leeft de Tarot als de beelden taal van ons onderbewuste. Immer zichzelf  vernieuwend met elke draai aan het levenwiel.